Jerold A. Edmondson và Kenneth J. Gregerson
năm 2007
Người Nùng (dân số 856,412) về mặt ngôn ngữ gần gũi và về mặt địa lý sống gần người Tày nhưng về mặt lịch sử và văn hóa thì phân biệt. Người Nùng (trừ Nùng Châu) được cho là di cừ từ lãnh thổ bên kia biên giới Việt-Trung tới sau thất bại của cuộc nổi dậy Tai Nồng Chí Kao (1025–1055). Không giống người Tày, người Nùng không lưu giữ nhị trùng âm proto-Tai (cf. sự tương phản có hệ thống này được minh họa bởi Tày rɯanA2 ‘nhà’ ngược với Nùng Châu ɬəənA2, nó phản ánh nguyên âm đơn đơn giản trong rất nhiều dạng thức cùng gốc). Người Nùng tự gọi mình là [nuŋ], kèm theo tên gọi vùng đất gốc mà họ di cư từ đó hoặc đặc điểm của trang phục phụ nữ trong nhóm của họ. Theo cuốn Các Dân tộc ít người ơ Việt Nam (1978: 201) (Minority peoples of Vietnam, the northern provinces), Nùng Châu (Nùng vùng Lóngzhou Quảng Tây ban đầu trải dài vào lãnh thổ Trung Quốc ngay phía đông tỉnh Lang Sơn), Nùng Lòi (Nùng vùng Xiàléizhou, nguồn gốc từ lãnh thổ tiếp giáp Vietnam chỉ khoảng lưng chừng giữa huyện Jìngxi và Dàxìn), Nùng Inh (Nùng vùng Longying, phía bắc Lóngzhou và tây phủ Tàipíng); các nhóm khác là Nùng Dín, Nùng An, Nùng Phàn Slình, Nùng Quý Rìn, Nùng Xuòng (Nùng Zhuang), và Nùng Giang (Nùng Yang) cũng được gọi tên theo vị trí địa lý hoặc trang phục. Thực tế, Các Dân tộc ít người ơ Việt Nam (1978: 201) báo cáo rằng có 15 tiểu nhóm Nùng, nhiều nhóm tương ứng với dân tộc Choang ở nam Quảng Tây, TQ. Khi Annam tách khỏi Trung Quốc, diễn ra các thay đổi về cán cân quyền lực giữa các nhóm Tai ở vùng biên giới. Người Nùng, cụ thể, tiếp quản quyền lực Châu Yong nằm phía tây nam Nánníng ngày nay tiếp giáp Vietnam. năm 1053 Nồng Chí Kao đánh các căn cứ quân sự Trung Quốc và đánh đuổi quân An Nam cử đi bắt anh. Cuối cùng, sau vài nỗ lực của Trung Quốc nhằm hạ sát anh, Nồng và các hảo hữu đốt làng mạc mình vào một đêm và nói với đám đông rằng trời đã hủy hoại tất cả những gì họ sở hữu và vì thế họ tất cả ăn thề chiến đấu đến chết để nổi dậy . Và đó là khởi đầu của cuộc nổi dậy của người Tai vĩ đại nhất trong lịch sử. Quân đội Tai của anh hành quân tới Nánníng, thủ phủ hành chính của Quảng Tây, và đông tiến cướp phá và giết quan binh dưới lưỡi kiếm của mình. Sau khi tới Quảng Châu (Canton) quân Trung Quốc và Annam liên minh đánh anh. Anh đã bị đánh bại và các điều khoản nghiệt ngã về định cư được áp đặt. Vào TK 16, hậu duệ của các tùy tùng ban đầu của Nồng Chí Kao di cư vào Việt Nam (Lajonquière 1906:186; Abadie 1924: 77). Cuộc di cư này tiếp tục với quy mô nhỏ hơn đến tận TK 20. Khi đã ở Việt Nam, người Nùng bắt gặp người Tày, đã cát cứ những vùng đất phì nhiêu nhất. Dẫu vậy, cả hai nhóm được tin rằng đã làm khế ước cho phép người Nùng thừa hưởng vùng đồi xung quanh người Tày và ruộng nà ít màu mỡ hơn cạnh các khu định cư của người Tày. Người Nùng cần mẫn, tuy nhiên, đã nhanh chóng biến đất đai ít phì nhiêu này trở thành ruộng đất màu mỡ và trù phú. Đặc điểm lịch sử này giải thích tại sao người Nùng và người Tày vẫn không giống nhau; vì các cộng đồng tày là bản xứ, họ cát cứ các vùng đất có độ cao thấp, phong tục và trang phục của họ từ nơi này đến nơi khác đồng điệu hơn nhiều.
========================================================================
Comment: Đây chỉ là dịch thuật đơn thuần. Tính chính xác của những gì Jerold A. Edmondson và Kenneth J. Gregerson viết không thể kiểm chứng được (ví dụ: quân An nam và Trung Quốc liên minh đánh Nồng Chí Kao, nhưng trong The Rebel Den of Nung Trí Cao, Loyalty and Identity along the Sino-Vietnamese Frontier--James A. Anderson, chỉ có quân Trung Quốc đối đầu Nồng Chí Kao chứ không có quân An Nam; hay người Nùng và người Tày là 2 nhóm khác biệt--trên thực tế mức độ khác biệt giữa Nùng và Tày ít hơn sự khác biệt nội bộ giữa các nhóm được xếp vào cùng dân tộc tại Quảng Tây với tên gọi Choang, và sự khác biệt nội bộ giữa các nhóm Tày cũng nhiều như giữa Nùng và Tày vậy.
========================================================================
Nguồn: The Languages of Vietnam: Mosaics and Expansions (tr. 733). Jerold A. Edmondson và Kenneth J. Gregerson (2007).
No comments:
Post a Comment